Als we ook maar even de moeite nemen om een stap buiten in de natuur te zetten zonder internet, zonder werkdruk, zonder to-do lijst. Dan kunnen we ademhalen en echt zien dat het ritme van onze planeet niet zo gehaast is, als wij zijn. Dan kunnen we zien dat alle flora en fauna meebeweegt met het ritme van de seizoenen en ons zonnestelsel. Ook onze paarden hebben geen haast. Dat is een van de redenen waarom wij zo graag bij ze zijn. Ze brengen ons de rust die we vaak in ons dagelijkse leven niet kunnen vinden.
Om een jong paard echt een gedegen opleiding te geven tot een allround rijpaard, hebben we geduld nodig. Geduld om de tijd te nemen dat dit jonge paard nodig heeft om het geleerde te verwerken. Geduld om de lessen vaak genoeg te herhalen en te verbeteren. En ook geduld om dit jonge paard volledig uit te laten groeien fysiek en mentaal.
Een paard is mentaal pas volwassen als het 6 jaar oud is. Het skelet is ook rond die tijd pas volledig uitgehard. Grofweg kun je zeggen dat het skelet begint uit te harden na de geboorte vanaf de hoeven door de benen naar boven. Waarbij het laatste deel pas volledig uithardt als het paard 6 jaar oud is. Als laatste is de schoft en de ruggengraat tussen de schouders en het SI-gewricht aan de beurt. Dit is precies het deel waar wij ons zadel leggen. Je wilt dus niet te jong te veel en te lang druk uitoefenen op de rug. Heb dus geduld. Hoe meer tijd je neemt voor de opleiding en het inrijden, hoe langer je plezier hebt van een fysiek en mentaal gezond paard.
We kunnen onze paarden met 3 jaar inrijden, met 4 jaar in de sport starten en dan met 12 jaar met pensioen sturen, omdat het fysiek en mentaal op is. Of we kunnen geduld hebben, pas met 5 jaar beginnen met inrijden. Het proces van inrijden uitspreiden over minimaal 12 maanden en ons paard tot op hoge leeftijd rijden. Waarbij zowel het paard als de ruiter beide fysiek en mentaal het maximale halen uit de tijd die ze samen hebben.
Los van de discussie of we überhaupt wel topsport moeten willen bedrijven met dieren, zouden we in alle gevallen de fysieke en mentale capaciteit en gezondheid van onze dieren in ogenschouw moeten nemen. Dit geldt zowel voor de recreatie ruiters als de sportruiters.
Hoe kunnen we de training van een jong paard dan wel aanpakken? Voordat we in het zadel gaan zitten, zijn er een heleboel stappen in de training van ieder paard die we eerst moeten zetten. Ik pleit ervoor dat we altijd werken vanuit rust en vertrouwen.
We beginnen met de basis en in mijn ogen is dat de huisvesting. Als instructeur zie ik regelmatig paarden die zich misdragen in de ogen van de ruiter. Terwijl ik zie dat deze dieren geen uitlaatklep hebben voor normaal paardengedrag en daardoor gefrustreerd raken. Dus als je een rustig en ontspannen rijpaard wilt, dan is het belangrijk om aan een aantal basisvoorwaarden in de huisvesting te voldoen
Zorg dat je paard minimaal 6 uur per dag buiten komt in kudde verband. In een ideale situatie staat je paard 24 uur per dag 365 dagen per jaar buiten in de kudde met schuil mogelijkheden en voldoende ruwvoer. Paarden zijn sociale kuddedieren en prooidieren. Hierdoor voelen ze zich veilig in een kudde. Dan hoeven ze niet constant op te letten of er een leeuw door de bosjes sluipt. Dit geeft ze rust en hierdoor ontstaat er geen slaaptekort bij je paard.
Daarnaast leren jonge paarden veel in hun spel met elkaar en de oudere kudde genoten. Dit is ook direct een energie uitlaatklep. De kans dat je paard al stuiterend van de energie de stal uitkomt is daarmee weg. Ook veel bijtgedrag dat we vooral bij (jonge)ruinen zien, wordt minder naar jou gericht. Jij bent namelijk niet langer het enige speelmaatje van je paard. De relatie die jij met je paard krijgt veranderd erdoor. De relatie kan zich dan meer richten op de communicatie en onderling vertrouwen in plaats van dat jij als uitlaatklep fungeert voor je gefrustreerde paard.
Als deze basis in orde is en je jonge paard de tijd heeft gehad om na de verhuizing te wennen in de nieuwe kudde, kunnen we beginnen met de opleiding. Houdt er wel rekening mee dat (jonge) paarden tot wel een half jaar nodig kunnen hebben om te landen in een nieuwe kudde. Heb dus hier ook geduld en vraag niet te veel van je nieuwe paard in deze periode.
Voordat je je paard ooit een borstel over zijn lijf haalt adviseer ik je om eerst je paard te leren om aan een halster mee te lopen met een losse lijn. Ik verwacht van mijn paarden dat ze schuin achter mij blijven lopen bij het leiden aan een halster. Daarmee stel ik het leiderschap vast en op die manier kan ik richting en snelheid bepalen. Dit geeft mij voldoende persoonlijke ruimte en hierdoor kan het paard mij zien en zal het niet zomaar over mij heen lopen als het schrikt. In de kudde lopen paarden ook niet zomaar over de leider heen als ze schrikken.
Een andere belangrijke oefening voordat we beginnen met poetsen en hoeven optillen, is het loswerken in vrijheid. Dit doe ik het liefste in een vierkante bak in plaats van in een longeer cirkel. De hoeken geven je paard namelijk ruimte om te ontsnappen van jouw druk. Daarmee kun je dus heel makkelijk zien of je een connectie hebt, of dat je paard liever zijn eigen plan trekt. Door middel van loswerken in vrijheid krijg ik ook controle over de richting en snelheid van mijn paard en ik leer hem te reageren op mijn hulpen.
Bij het loswerken in vrijheid leer ik mijn studenten en ook de paarden voor het eerst kennis maken met de sequentie van hulpen. Als een (jong) paard een bepaalde hulp nog niet kent begin je altijd met een zo klein mogelijke hulp. Deze hulp bouw je op in sterkte totdat het paard een reactie geeft. Bij een nieuwe hulp is een minimale reactie in de juiste richting voldoende. Zodra je een reactie krijgt, geef je een release. We nemen direct alle druk weg en belonen met een stemcommando zoals “Goedzo.”
Het doel is om uiteindelijk door middel van het wijzen met een vinger te kunnen versnellen en door middel van uitademen en je eigen balans naar achter te brengen, zonder naar achter te stappen, je paard in te houden. Ook wil je zowel de schouders als de achterhand kunnen besturen op afstand. Halthouden buiten jouw persoonlijke ruimte en daar samen ontspannen.
Houdt je trainingen kort, maximaal 20 minuten. Ook wil je niet de hele tijd bezig zijn met het besturen van de benen van je paard. In de kudde doen paarden dat namelijk ook niet constant. Terwijl roofdieren dat wel doen bij het jagen op hun prooi. Zoek in je training dus naar de balans van samen ontspannen en niets doen afgewisseld met het besturen van de richting en snelheid van je paard. Door je paard veel te laten ontspannen bij je creëer een mooie band van vertrouwen.
Pas als je een basis hebt gelegd in het leiden aan een halster en het loswerken in vrijheid, kun je gaan denken aan poetsen en hoeven optillen. Waarom deze volgorde? Omdat je eerst wederzijds vertrouwen op wil bouwen voordat we aan elkaar gaan zitten kroelen. Als wij willen dat ons paard respect heeft voor onze persoonlijke ruimte, dan moeten we dat ook hebben voor die van ons paard. Dus we gaan pas poetsen als er vertrouwen is. Jij wilt ook niet dat een wildvreemde je overal aanraakt.
Poetsen doen we als je paard kan vaststaan aan het halster. Gebruik daarvoor altijd een lijn. Zet je paard liever niet vast tussen twee lijnen. Paarden kunnen namelijk ook spanning opbouwen als ze stilstaan. Als jij ze tussen twee lijnen zet is dat moeilijker te herkennen. Begin bij poetsen met een zachte borstel en borstel je paard net zolang totdat je paard stil blijft staan. Geef dan een release op het stilstaan door de borstel weg te nemen en achteruit te stappen en weg te kijken. Poets nogmaals totdat je paard stilstaat en met de ogen knippert. Met de ogen knipperen is voor een gespannen paard meestal het eerste teken richting ontspanning.
Bouw het poetsen van daaruit verder op. Houd deze poets trainingen super kort. Zeker niet langer dan 5 minuten in het begin. Je merkt vanzelf dat je paard zich steeds makkelijker gaat ontspannen op de poetsplaats en gaat genieten van de aanraking.
Als er ontspanning is op de poetsplaats en je alle hoeven rustig op kunt tillen, kun je je paard kennis laten maken met de tuinslang en water op zijn lijf. Langzamerhand kun je dan ook dingen als dekens, zadeldekjes en eventueel een zadeltje gaan introduceren. Het is dan nog geen tijd om te gaan rijden. Maar het is wel fijn als je paard als kennis heeft gemaakt met zadels op de rug zonder dat hij direct de associatie heeft dat jij er dan ook op gaat zitten. Daarom zou ik het zadel al eerder introduceren dan het rijden zelf.
Ondertussen kun je eindeloos veel wandelen met je jonge paard om hem te wennen aan allerlei soorten situaties en het verkeer. Je kunt oefenen met het leiden vanuit verschillende posities, trailerladen, obstakel training, werk aan de hand. Het toedienen een ontwormingsspuit of injecties en het fysieke onderzoek van een dierenarts. Let daarbij op dat je je paard niet te veel desensibiliseert. Hoe gevoeliger je paard op je hulpen blijft, hoe beter je er straks mee kunt werken. Zoek daarentegen liever naar de ontspanning en rust in je trainingen.
Nadat je dit hele proces in alle rust doorlopen hebt, kun je beginnen met het rijden. Dat doe ik door mijn paarden eerst te leren stilstaan bij het opstapblok. Ik wacht tot mijn paard kan ontspannen als ik aan het zadel zit en over hun rug hang. Het is voor jonge paarden best wel spannend om jou voor het eerst op hun rug te zien hangen met hun andere oog. Doe deze oefeningen op verschillende plaatsen, bijvoorbeeld op een boomstam in het bos tijdens een wandeling.
Op een gegeven moment kun je gewoon je been erover heen zwaaien en gaan zitten. Laat je paard wegstappen en niet te lang stilstaan. Het stilstaan bij het opstappen komt later. We willen namelijk voorkomen dat het jonge paard verstijfd van de spanning als jij voor het eerst opstapt. Door het te laten stappen kan je paard deze spanning eruit lopen. Liever niet meteen draven, omdat dit ongecontroleerder is.
Jonge paarden zijn over het algemeen niet zo voorwaarts. Dit komt omdat ze nog niet de balans en de kracht hebben om jou te dragen op hun rug. Probeer vooral zo min mogelijk hulpen te geven en zeker niet aan de teugels te rommelen. Het kan heel veel helpen om de ruiterhulpen vanaf de grond al te ondersteunen met een verbale hulp zoals: “stappen”, “draf” en “galop.” Dit ondersteunt je hulp als je voor het eerst in het zadel zit.
Die eerste keer in het zadel is een bijzonder moment. Heb je je paard een paar passen laten stappen en stopt hij dan vanzelf weer? Stap dan lekker af en beloon hem. Voor een eerste rit is tien stappen meer dan genoeg.
Het is over het algemeen gebruikelijk dat we een jong paard inrijden door iemand anders, maar dit kun je beter zelf doen in alle rust. Bijvoorbeeld bij het opstappen laten we ons paard vaak vasthouden. Om het paard dan voorwaarts te laten jagen zodra de ruiter er opzit. Dit veroorzaakt een hoop spanning bij het jonge paard. Deze spanning is niet nodig als wij meer geduld hebben om het proces van inrijden de tijd te geven die het paard nodig heeft.
Ik stap liever alleen op, zonder hulp van derden, vanuit rust en vertrouwen. Ik moet er daarom heel erg goed voor zorgen dat mijn jonge paard de hulpen begrijpt vanaf de grond en ook als het spannend is voorwaarts stapt op mijn hulp. Ook heb ik een noodstop nodig, als mijn paard gaat rennen, bokken, steigeren of rollen. Dit is uitgebreid voor te bereiden vanaf de grond en in kleine etappes op te bouwen.
Als we steeds de trainingen opbouwen vanuit rust en vertrouwen en duidelijk zijn in onze hulpen, is de kans op fratsen vrij klein. Op de lange termijn is dit langzame proces van inrijden wel de meest stabiele basis die je een jong paard kan meegeven. Voor onszelf als ruiters is dit een bijzonder proces om mee te maken. Hoe vaak mag je zomaar op de rug van een jong paard stappen? Hiermee ontstaat een band voor het leven en ik kan het iedereen aanraden om zelf je jonge paard in te rijden. Je hoeft namelijk niet de beste ruiter te zijn om dit zelf te kunnen doen.
Om zelf je jonge paard op te leiden en in te rijden heb je geduld nodig en vertrouwen in jezelf en je paard. Als je toch nog twijfelt of jij dit wel zelf kan, schakel dan hulp in van een instructeur die jou kan begeleiden in plaats van iemand die het voor je doet.
Wist je dat ik een boek geschreven heb met een praktisch stappenplan zodat jij zelf jouw jonge paard zadelmak kunt maken en inrijden? Bestel het boek “Goede start voor jonge paarden” voor jezelf of voor een bekende met een jong paard.
Iedere week een update over de meest interessante podcast, komende masterclass, de vooruitgang van mijn studenten en de training van mijn paarden. Als nieuwsbrief lezer ben jij als eerste op de hoogte van nieuwe trainingen.
